چه کشورهایی قطعی برق دارند؟
شاید شما هم در این روزهای گرم تابستانی با خاموشی‌های گسترده به این فکر افتاده‌اید که آیا واقعا در تمام جهان برنامه‌های خاموشی وجود دارد یا فقط ما ایرانیان با قطعی برق و مشکلات ناشی از آن دست و پنجه نرم می‌کنیم؟ آیا این همه قطعی برق طبیعی است؟ چه کشورهایی با مشکل کمبود برق و خاموشی مواجه هستند؟ مرکز پژوهش‌های مجلس در بخشی از گزارش جدید خود به بررسی تجربه سایر کشورها در مواجهه با بحران برقی و مقایسه آن با ایران پرداخته است. در این گزارش عنوان شده که کشورهای مختلف دنیا از چهار روش «سهمیه‌بندی برق»، «اصلاح تعرفه برق»، «ارتباط با مشترکین و جایگزنی لوازم خانگی برقی با لوازم کم‌مصرف‌تر»، برای مقابله با بحران برقی استفاده کردهاند.
چه کشورهایی قطعی برق دارند؟
سهمیه بندی برق در ایران و سایر کشورها
سهمیه بندی برق یکی دیگر روش‌‌هایی است که کشورهایی مانند برزیل، نیوزلند، کانادا و ژاپن از آن برای مواجه با بحران برقی استفاده کردهاند. سهمیه بندی می‌تواند به صورت داوطلبانه یا اجباری و در بخش‌های مختلف دولت، صنعت و عمومی اجرا شود. برزیل یکی از کشورهایی بود که در سال ۲۰۱۱ طرح سهمیه‌بندی برق را به صورت اجباری برای همه بخش‌های به اجرا درآورد. در این طرح «روشنایی خیابان‌ها» با صرفه‌جویی ۳۵ درصدی بیش‌ترین نقش را در کم کردن مصرف برق داشتند. پس از آن، بخش «خدمات عمومی و برخی صنایع»، «خانوارها»، «صنعت» به ترتیب دارای سهم‌های ۲۵، ۲۰ و ۱۵ درصدی در کم کردن مصرف برق بودند. بر اساس این گزارش روش دیگر برای مواجهه با بحران برقی، اصلاح تعرفه برق است که کشورهایی مانند کوبا، آمریکا (کالیفرنیا) و برزیل از آن استفاده کردهاند. در این کشور دولت قیمت برق را برای برای همه مصرف‌کنندگان خانگی (به استثنای نیازمندان) به صورت پلکانی افزایش داد. افزایش قیمت برق خانگی در کوبا با تمرکز بر مشترکان پرمصرف انجام شده، به طوری که قیمت پله اول ثابت، اما قیمت پله آخر بیش از ۱۴ برابر است. اما در راستای اصلاح تعرفه برق، در ایالت کالیفرنیا آمریکا طرح تخفیف تعرفه‌ای ۲۰/۲۰ اجرا شد. براساس این طرح به مشترکان خانگی که در زمان اوج مصرف تابستانه ۲۰ درصد کمتر از سال گذشته مصرف می‌کردند، ۲۰ درصد تخفیف در هزینه برق داده می‌شد.
اصلاح تعرفه برق در ایران
در همین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد داده که در ایران بهتر است به جای مقایسه مصرف یک مشترک با میزان مصرف در سال گذشته، مصرف مشترکان با یکدیگر در یک شهر، ناحیه یا حتی محله انجام شود. استدلال مرکز پژوهش‌های مجلس برای این پیشنهاد آن است که اولا به علت جابه‌جایی گسترده مستاجران، مقایسه دو سال متوالی منطقی نیست. ثانیا مقایسه عملکرد خانوارها با سایر همشهری‌ها، انگیزه بیش‌تری برای کنترل مصرف ایجاد می‌کند. در بخش دیگری از این گزارش عنوان شده که جایگزینی تجهیزات خانگی برقی با تجهیزات کم‌مصرف‌تر، یکی دیگر از راهکارهای سایر کشورها برای مقابله با بحران برقی بوده است. در این زمینه در کشور نروژ دولت برنامه صرفه‌جویی برق را به نام «طرح حمایت از خانه» به کار برد. در این طرح دولت نروژ ۲۰ درصد از کل هزینه‌های جایگزینی برخی وسایل را که حدود ۷۰۰ دلار بود، به صورت یارانه‌ای به مشترکان پرداخت کرد. در همین زمینه هم‌چنین در سال ۲۰۰۲ در ایالت کالیفرنیا آمریکا دولت توانست با ارائه تخفیف برای خرید لوازم برقی کم‌مصرف مشترکان بی بضاعت، میزان ۱۰۰ مگاوات از مصرف برق بکاهد. مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش دیگری از گزارش خود به بررسی اقدامات ایران در مقابله با بحران کمبود برق پرداخته و می‌نویسد که در سال‌های گذشته تنها از روش‌های محدودی برای مقابله با بحران برق استفاده شده است. در همین زمینه این گزارش تاکید شده که در سالیان اخیر روش‌های ارتباطی با مردم ضعیف بوده و از ظرفیت وسایل ارتباطی مانند رادیو و تلویزیون به منظور مقابله با بحران برق به خوبی استفاده نشده است. در قسمت دیگری از این گزارش با اشاره به این‌که در ایران در رابطه با جایگزینی وسایل پربازده با وسایل کم‌بازده اقدامات محدودی صورت گرفته تاکید شده که واگذاری لامپ‌های یارانه ای کم‌مصرف به مصرف‌کنندگان در سال ۱۳۸۷ بسیار مثبت بود که متأسفانه برای وسایل سرمایشی ادامه پیدا نکرد. گزارش مذکور تاکید می‌کند که غالب اقدامات وزارت نیرو در سال‌های اخیر برای مقابله با بحران برق بر روی بخش صنعت و کشاورزی متمرکز بوده است این در حالی است که سیاست کشورهای پیش‌رو در این زمینه کاملا حمایت از صنایع است. در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد قطع برق صنایع هشدار داده شده که مبحث خاموشی و قطع برق بدون اطلاع قبلی در واحدهای صنعتی باید متوقف شود، چراکه بروز این قبیل مسائل سبب ایجاد خسارت‌های مالی فراوانی به واحدهای صنعتی می‌شود.
آیا در ایران تلفات برق داریم؟
ایسنا : بر اساس آمارها، میانگین جهان در میزان تلفات شبکه انتقال توزیع و فوق توزیع برق، ۳/ ۸ درصد شناخته شده و چین کم‌ترین میزان تلفات با عدد ۵/ ۵ درصد و عراق با عدد ۶/ ۵۰ درصد، بیش‌ترین میزان تلفات برق را دارند. میزان تلفات برق ایران طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ از ۲/ ۱۵ درصد به ۱/ ۱۱ درصد کاهش یافت که بیانگر کاهشی ۱/ ۴ درصدی است. این میزان کاهش به‌معنای صرفه‌جویی در احداث ۲۵۰۰ مگاوات نیروگاه جدید با سرمایه‌گذاری حدود ۵/ ۱ میلیارد یورو و کاهش ۸ میلیارد مترمکعب مصرف گاز طبیعی در نیروگاه‌ها در این بازه زمانی است. تلفات شبکه برق ایران در سال ۱۳۹۷ از تلفات شبکه برق مکزیک، ترکیه و برزیل کمتر بوده است؛ این تلفات ناشی از مقاومت ذاتی سیم‌ها و تجهیزات شبکه در مقابل عبور جریان الکتریکی بوده و میزان آن تابعی از وسعت شبکه، فاصله مراکز مصرف برق از نیروگاه‌ها و نوع و میزان برق مصرفی مشترکان است؛ بنابراین رقم تلفات در کشورهای مختلف ناشی از موارد پیش‌گفته متفاوت است. کاهش تلفات به زیر۱۰ درصد که ایران را در کنار کشورهایی مانند اسپانیا قرار می‌دهد، ممکن است اما به حدود ۵هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری برای اصلاح، بازسازی و توسعه خطوط و پست‌های برق نیاز دارد که این میزان سرمایه‌گذاری با توجه به کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه‌ها و کاهش مصرف سوخت نیروگاه‌ها اقتصادی و توجیه‌پذیر است. اما یکی از عوامل موثر بر افزایش میزان تلفات، استفاده غیرمجاز از برق است که مقابله با این عامل نیازمند عزم همه سیاست‌گذاران و نیز مقام‌های محلی و گروه‌های اجتماعی موثر است. در این بین شبکه برق اسپانیا از نظر وسعت، پراکندگی و نوع بار به شبکه برق ایران نزدیک‌تر و قابل مقایسه‌تر است و طبق آمار میزان تلفات برق در ایران ۱/ ۱۱ درصد و در اسپانیا ۶/ ۹ درصد تعیین شده است. بنا بر اعلام توانیر، کم‌ترین تلفات برق مربوط به چین با عدد ۵/ ۵ درصد و بیش‌ترین تلفات شبکه انتقال توزیع و فوق توزیع مربوط به عراق با عدد ۶/ ۵۰ درصد است. بعد از عراق، هند با عدد ۴/ ۱۹ درصد، پاکستان ۴/ ۱۷ درصد، برزیل ۸/ ۱۵ درصد، ترکیه ۸/ ۱۴ درصد، مکزیک ۶/ ۱۳ درصد، خاورمیانه و شمال آفریقا ۶/ ۱۳ درصد، بعد از ایران، بیش‌ترین میزان تلفات برق را دارند و کشورهایی که میزان تلفات آن‌ها کمتر از ایران است، می‌توان به پرتغال با ۰/ ۱۰ درصد، اسپانیا ۶/ ۹ درصد، کانادا ۹/ ۸ درصد، آفریقای جنوبی ۴/ ۸ درصد و انگلستان ۳/ ۸ درصد اشاره کرد. این در حالی است که میانگین جهان در میزان تلفات شبکه انتقال توزیع و فوق توزیع برق ۳/ ۸ درصد شناخته شده و کشورهای ایتالیا با ۰/ ۷ درصد، فرانسه ۴/ ۶ درصد، آمریکا ۹/ ۵ درصد و چین ۵/ ۵ درصد کم‌ترین میزان تلفات را در کل دنیا دارند.
سخن پایانی
فرقی نمی‌کند که در کدام نقطه از جهان زندگی کنید. ما با یک دنیای مصرف گرا مواجه هستیم و برق نعمتی ست که بسیاری از مردم قدرش را نمی‌دانند. در تمامی کشورها دولت‌ها طرح‌های زیادی برای سهمیه بندی و گاها خاموشی برق دارند. متاسفانه با اوج گرفتن گرما و مصرف بی سابقه برق در ایران نیز شاهد خاموشی‌هایی هستیم. گذر از این بحران تنها یک راه دارد و آن هم مصرف بهینه و عدم اسراف است. هم‌چنین با توجه به راهکارها در زمان قطعی برق نیز می‌توان اثرات این مشکل را تا حد بسیار زیادی کاهش داد و جبران کرد.
اگر نظری در ارتباط با مقاله‌ی بالا دارید در بخش نظرات همین نوشته برای ما بنویسید.