شهر هوشمند چیست؟
رویای شهرهای هوشمند از گذشته تا به حال در فکر بشر بوده است اما این روزها با بررسی مباحث IOT جان تازه‌ای یافته است؛ کمی با هم به بررسی شهرهای هوشمند می‌پردازیم.
قبل از مطالعه این مقاله کمی درباره‌ی ” اینترنت اشیا ” بخوانید.
شهر هوشمند چیست؟
شهر هوشمند که در اصطلاح زبان انگلیسی به Smart City معروف است به شهری گفته میشود که بر اساس آخرین نظریه‌های تکامل یافته مدیریت شهری بر پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات، داری شش معیار اصلی ذیل است:
- حکمروایی هوشمند یا Smart Governance.
- شهروند هوشمند یا Smart Citizen.
- محیط زندگی هوشمند یا Smart Environment هم‌چنین خانه‌های هوشمند یا Smart Home.
- اقتصاد هوشمند یا Smart Economy.
- حمل و نقل هوشمند یا Smart Mobility.
- انرژی هوشمند یا Smart Energy.
شهر هوشمند یک منطقه شهری است که از انواع مختلف سنسورهای الکترونیکی برای جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل آن‌ها استفاده میکند؛ که این اطلاعات برای مدیریت دارایی‌ها و منابع شهری کارآمد است. این پروسه، شامل اطلاعات جمع‌آوری شده از شهروندان، دستگاه‌‌ها و منابع شهری است که پردازش و تجزیه و تحلیل میشود. تا به نظارت و مدیریت ترافیک و حمل و نقل، سیستم، نیروگاه، آب، تأمین شبکه‌های زباله، مدیریت، قانون اجرای سیستم‌های اطلاعاتی و مدارس و کتابخانه‌ها و بیمارستان‌ها و دیگر خدمات اجتماعی کمک کند. ایده‌ی شهر هوشمند، ادغام فناوری اطلاعات و ارتباطات یا ICT و دستگاه‌های مختلف متصل به شبکه (اینترنت اشیاء یا IoT) است. برای بهینه‌سازی بهره وری از خدمات و کاربری‌های شهری و اتصال آن به شهروندان است. تکنولوژی شهر هوشمند اجازه می‌دهد تا مقامات یک شهر با جامعه و زیرساخت‌‌های شهری و نظارت بر آنچه اتفاق می‌‌افتد و آنچه در حال تحول است، تعامل مستقیم پیدا کنند.
سیاست گذاری‌‌های عمده و موفقیت‌‌های قابل توجهی در زمینه‌ی هوش کالبدی شهرها در مقالات مربوط به جایزه‌ی فروم جامعه‌ی هوشمند در سالهای ۱۹۹۹ میلادی تا ۲۰۱۰ میلادی ثبت شده‌است.
شهرهایی مثل سونگدو و سوون و محله‌ی گنگنم از شهر سئول (کره‌ی جنوبی)، استکهلم (سوئد)، واترلو در اونتاریو و کلگری در آلبرتا (کانادا)، تایپه (تایوان)، میتاکا (ژاپن)، گلاسکو (اسکاتلند)، شهر نیویورک و لاگرانج از جورجیا (ایالات متحدهٔ آمریکا)، و در نهایت سنگاپور همه از شهرهایی بوده‌‌اند که برای تلاش‌هایشان در زمینه‌ی اضافه کردن شبکه‌های پرسرعت و خدمات الکترونیکی که به پایدار کردن محیط‌‌های خلاق، رشد و همگانی شدن شهر کمک می‌کرده‌اند، از آن‌ها تقدیر شده‌است.
مفهوم شهر هوشمند به نظر مبهم می‌آید:
- به خاطر این حقیقت است که راه‌های زیادی برای هوشمند بودن وجود دارد.
- به این خاطر است که از این مفهوم به عنوان ابزاری برای ارتقاء موقعیت‌ها و زندگی شخصی استفاده میشود.
در حالی که بایستی به عنوان یک استراتژی برای هوشمندتر شدن مورد استفاده قرار گیرد. در واقع شاید اگر به جای این که به دنبال تعریف دقیق مفهوم شهر هوشمند بگردیم، بگوئیم چه چیزی شهر هوشمند نیست راحت‌تر بتوان با مفهوم شهر هوشمند آشنا شد.
- اول یک شهر هوشمند نیست: هنگامی که، همه چیز در آن به مقدار زیاد هست. زیادی ماشین‌ها، مصرف زیاد غذا، آب، انرژی و…. یکی از نشانه‌های عدم پایداری یک شهر، عدم وجود منابع کافی است. اما منابع پسماند شهری بایستی به عنوان ورودی برای تولید و یا منبع انرژی مورد استفاده قرار گیرد. پسماند شهری بایستی ابتدا تبدیل شوند و سپس به صورتی پایدار از آن‌ها استفاده شود.
- دوم یک شهر هوشمند نیست، هنگامی که شبکه‌های مختلفی که در درون این شهر وجود دارند قادر نیستند تا با یکدیگر از طریق یک سیستم ارتباط برقرار کنند و با هم همکاری و تعامل پیدا کنند. به عنوان مثال هنگامی که شبکه توزیع برق قادر به برقراری ارتباط با وسایل الکتریکی در درون شهر نیست چگونه می‌توان متوجه شدکه بهترین زمان مصرف انرژی چه زمانی است؟ هم‌چنین هنگامی که پارکینگ‌های موجود در سطح شهر به دستگاه‌های هوشمند پارک متر مجهز نبوده، چگونه رانندگان می‌توانند متوجه شوند که در چه مکانی می‌توانند خودرو‌های خود را پارک کنند؟
- سوم یک شهر هوشمند نیست، هنگامی که سیستم‌ها و شبکه‌های موجود در آن ایستا هستند و پویایی در این سیستم‌ها وجود ندارد. منتظر بودن در صف بلندی از ترافیک در ساعات پر تردد، هوشمندی نیست، بلکه هوشمندی وجود کمتر اتومبیل و تحرک و جا به جایی بیش‌تر است.
یکی از مشخصه‌های شهر هوشمند سطح بالایی از تحرک است که اجازه می‌دهد تا مردم اطلاعات، انرژی، و سرمایه‌ها، به راحتی با هم مرتبط شونذ.
نهایتا، یک شهر هوشمند نیست، هنگامی که تمامی ذینفعان در پروسه برنامه ریزی و تصمیم گیری که منجر به توسعه خواهد شد، حضور و دخالتی نداشته، شرکت‌های خصوصی، موسسات دانش محور و شهروندان همگی دانش‌ها و اطلاعات مفیدی در رابطه با شهر در اختیار دارند. شهری که از این حجم وسیع داده‌ها و اطلاعات استفاده نکند نمی‌تواند از دیگران آموزش و الهام بگیرد. در مقابل شهر هوشمند بر پایه اشتراک دانش و همکاری تمام سطوح جامعه استوار است. چنین جامعه‌ای، یک جامعه باز محسوب میشود که در آن یک فرد می‌تواند از ایده فردی دیگر استفاده کند، آن را توسعه دهد و در نهایت آن را به جامعه بازگرداند.
“سورن اسمید ینسن” عضو سازمان مرکزی معماری شهر “دنیش” این چنین می‌گوید:
شهر حاوی بسیاری از اطلاعات ارزشمند است. شهروندان، سازمان‌ها، شرکت‌های حمل و نقل و شرکت‌های انرژی که هیچ کدام از آن‌ها دانش خود را به اشتراک نمی‌گذارند و آن را برای خود نگه می‌دارند که حقیقتا یک مانع برای شهر هوشمند محسوب میشود.
چه چیزی شهر هوشمند را “هوشمند” میکند؟
حالا ما می‌دانیم که چه شهرهایی هوشمند نیستند، حالا می‌خواهیم بیش‌تر به ویژگی‌های شهر هوشمند بپردازیم. چیزی که اساس مفهوم شهر هوشمند است و چیزی که باعث ایجاد تفاوت بین شهر هوشمند و شهر پایدار میشود، استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و فناوری‌های نوین در فرایند ایجاد شهر پایدار است. بنا به گفته “سورن اسمید ینسن” مفهوم شهر هوشمند برای تکثیر و زیاد کردن چیزی در سال 2009 شروع شد. شاید ما قبل از سال 2009 هم با مفهوم شهر هوشمند مواجه شویم اما، در آن زمان تنها این مفهوم در وبلاگ‌ها و رسانه‌ها و کنفرانس‌ها مطرح بود. “سورن اسمید ینسن” معتقد است که مفهوم شهر هوشمند به خاطر معروف شد که محدودیت‌هایی در روش‌های سنتی برای حرکت به سمت شهری پایدار وجود داشت.” شهر هوشمند و شهر پایدار در مقابل یکدیگر نیستند. به نظر من، شهر هوشمند شیوه‌ای برای توسعه شهر پایدار است. این امکان پذیر است که با پیمودن راهی طولانی و با استفاده از روش‌های سنتی به شهری پایدار رسید اما به هر حال راه کارهای مبتنی بر تکنولوژی که بخشی تفکر شهر هوشمند است ضروری و اجتناب ناپذیر است. به این ترتیب، شهر هوشمند همان اهداف شهر پایدار را خواهد داشت و با هم در یک مسیر طی طریق خواهند کرد. عامل مهم وجود شهرهای هوشمند پدیده ای به نام هوش مصنوعی است که در سالهای اخیر ترند محبوب دنیا شده است.
شهر هوشمند
برخی شهرها به طور فعال، در حال حرکت به سمت اجرایی کردن تدابیر هوشمندسازی هسنند، من جمله شهر آمستردام که دستورالعمل آمستردام برای شهر هوشمند که از سال ۲۰۰۹ میلادی اجرایی شده است، امروز شامل بیش از ۱۷۰ پروژه است که با همکاری شهروندان، دولت و شرکت‌‌ها ایجاد شده‌اند. در حال حاضر این پروژه‌ها روی یک شبکه‌ی به هم پیوسته از وسایل بی سیم اجرا میشود تا توانایی شهر برای اتخاذ تصمیم‌‌های به موقع یا real-time decision making را بهبود ببخشد. شهرداری آمستردام ادعا میکند که هدف این پروژه‌ها کم کردن ترافیک، صرفه جویی در مصرف انرژی، و بالا بردن امنیت عمومی است. برای تشویق عموم مردم برای همکاری با این پروژه، شهرداری هر سال مسابقهٔ شهر هوشمند آمستردام را برگزار میکند که در آن طرحهای پیشنهادی برای اپلیکشن‌‌ها و طرحهای توسعه‌ای که در چهارچوب سیاست‌های کلی شهر بگنجند، پذیرفته می‌‌شوند. یکی از نمونه‌های اپلیکیشن‌‌های نوشته شده توسط شهروندان، Mobypark است – اپلیکیشنی که به صاحبان پارکینگ‌ها اجازه می‌دهد که جای پارک خصوصی‌شان را برای مبلغی، به شهروندان دیگر اجاره دهند. در مرحله‌ی بعد، اطلاعات جمع آوری شده از این اپلیکیشن توسط شهرداری مطالعه میشود تا نسبت عرضه و تقاضای پارکینگ در مناطق مختلف آمستردام را بررسی کنند و بر اساس آن توزیع خدمات را بهبود ببخشند. هم‌چنین تعدادی از خانه‌های شهر به کنتور‌های برق هوشمند مجهز شده‌اند که به صورت خودکار به خانه‌هایی که مصرف برق خود را کاهش دهند مشوق‌‌های مالی می‌دهد. پروژه‌‌های دیگر، شامل چراغ‌های شهری قابل کنترل یا smart lighting است که به مقامات شهری اجازه می‌دهد که روشنایی چراغ‌ها را کنترل کنند. هر جا که ترافیک به صورت زنده در حال رصد است و اطلاعات مختلف راجع به زمان رفت و آمد از مسیرهای مختلف یا میزان ترافیک روی نمایشگرهای شهری در حال نمایش است، رفت و آمد را به صورت هوشمند مدیریت نمایند.
لیست کامل شهرهای هوشمند دنیا را مطالعه کنید.