سندروم دنیای کثیف چیست؟
سندروم دنیای کثیف اصطلاحی است از جرج گربنر پژوهشگر آمریکایی. گربنر این اصطلاح را در دهه ۱۹۷۰ برای اشاره به شرایطی به کار برد که در آن تلویزیون با نمایش بیش از حد خشونت، قتل و خیانت، باعث کاشت الگوهای جدید و غیر واقعی از واقعیات اجتماعی در ذهن مخاطبان می‌شود. در این سندروم انسان‌ها دائماً می‌ترسند که قربانی جنایت و خیانت واقع شوند و به هم اعتماد نمی‌کنند. گربنر نظریه خود را الگوی کاشت نامید.
سندروم دنیای کثیف چیست؟
سندروم دنیای کثیف چقدر واقعی است؟
اگر کمی اهل مطالعه تاریخ هستید، متوجه می‌شوید که تعداد جنگ‌های خونین و قتل و کشتار نسبت به قرن‌های پیش بسیار کم‌تر شده و سلامت، رفاه و امنیت نسبت به دوران گذشته رشد چشمگیری داشته است اما چرا ما به جای آن که به آینده امیدوارتر بشویم، ناامید هستیم؟ جواب این سوال به نوعی خطا در شناخت و تفکر ما مربوط است که به آن سندروم دنیای کثیف می‌گویند. سندروم دنیای کثیف، به شرایطی اشاره دارد که در آن رسانه‌ها به خصوص شبکه‌های اجتماعی با بزرگ نمایی مشکلات، نمایش بیش از حد خشونت، خیانت و … باعث ایجاد الگوهای جدید و غیرواقعی از واقعیات اجتماعی و سیاسی در ذهن مخاطبان می‌شوند. در این سندروم انسان‌ها دایم می‌ترسند که قربانی جنایت و خیانت شوند، به هم اعتماد نمی‌کنند و هر روز منتظر یک اتفاق بد هستند. در ادامه، نکاتی درباره این سندروم و راهکارهای جلوگیری از درگیر شدن با این خطای شناختی مطرح خواهد شد.
علائم سندروم دنیای کثیف
بعضی از ما مرتب اخبار منفی را دنبال و در نتیجه احساسات منفی مختلفی از جمله ترس، اضطراب، نگرانی، ناامیدی و خشم را تجربه می‌کنیم. قرار گرفتن مداوم در معرض ترس و اضطراب، می‌تواند ما را دچار «سندروم دنیای کثیف» کند. خستگی آدرنال بیماری است که در آن غده آدرنال یک سری از هورمو‌ن‌ها را بیش از حد یا کم‌تر از حد تولید می‌کند. از جمله علایم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: خواب نامناسب در شب و بیدار شدن از خواب صبحگاهی با احساس خستگی، بدن درد، کمبود انگیزه و انرژی و احساس خستگی برای انجام دادن فعالیت‌های روزمره، پرخوری یا کم خوری عصبی، فشارخون پایین، تحریک پذیری، مشکلات گوارشی و سندروم روده تحریک پذیر، اختلال حافظه کوتاه مدت و نداشتن تمرکز، افزایش حساسیت به نور، صداها و بوها. اگر شما این روزها دچار چنین علایمی شده‌اید، تعجب نکنید. اخبار و حوادث بدی که بر شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی یک جامعه اثر می‌گذارد، احساس ناامنی و ناامیدی از آینده را در میان مردم آن جامعه افزایش می‌دهد و میل به ادامه زندگی و شادی را از افراد می‌گیرد. در این حالت افراد نه تنها هر روز، بلکه هر ساعت منتظر خبرهای تلخ هستند و استرس بی وقفه‌ای را تجربه می‌کنند.
چند توصیه برای مبارزه با سندروم دنیای کثیف
اگر کاری از دست‌تان بر می‌آید، انجام دهید
به طور مثال، هنگامی که حادثه بدی برای عده‌ای از هموطنان یا همنوعان ما اتفاق می‌افتد، خیلی از ما با قربانیان و خانواده‌های آن‌ها احساس همدردی می‌کنیم و دچار غم و غصه زیادی می‌شویم. این واکنش طبیعی هر انسانی است که پس از شنیدن اخبار بد، غمگین و ناراحت شود اما ماندن در این حالت، اشتباه است. با غصه خوردنِ شما، قرار نیست چیزی درست یا مسئله‌ای حل شود. غصه تنها غذایی است که زیاد خوردن آن، نه تنها شما را سیر نمی‌کند بلکه خسته و فرسوده‌تر هم می‌کند. بهترین راه این است که هر فردی متناسب با شرایط خویش، هر کاری از دستش بر می‌آید انجام دهد. مثلا در شرایط کرونایی اخیر که بعضی افراد با مشکل مالی مواجه شده‌اند، اگر توانایی کمک مالی دارید، این کار خیر را انجام دهید.
توهین و پرخاشگری مشکلی را حل نمی‌کند
وقتی که سرعت وقوع حوادث منفی در دنیا زیاد می‌شود، تحریک پذیری و به تبع آن خشم و عصبانیت هم در میان مردم بیش‌تر می‌شود. در این حالت افراد به جای این که اقدامی مثبت و سازنده انجام دهند، دست به کارهای هیجانی غیرمنطقی و مخرب می‌زنند. به عنوان مثال در فضای حقیقی یا مجازی دست به تحقیر، توهین و آسیب رساندن به مقصرهای احتمالی یا طرفداران آن‌ها می‌زنند و به این شکل سعی می‌کنند خشم خود را خاموش کنند، در صورتی که نه تنها خشم آن‌ها کم‌تر نمی‌شود بلکه وارد جدال‌ها و دعواهای کلامی و فیزیکی بیهوده می‌شوند و گاه بر شدت خشم‌شان افزوده می‌شود.
با اطرافیان‌تان مهربان‌تر برخورد کنید
در این روزها، بهترین کار این است که ما خودمان، دوست، یار و غمخوار یکدیگر شویم. به جای قضاوت یا توهین، پای صحبت‌های همدیگر بنشینیم و همدلی و همدردی کنیم. در برابر نظرات مخالف صبور شویم و مخالفان خود را دشمن ندانیم، آن‌ها افرادی هستند مثل ما با دیدگاه‌های متفاوت. سعی کنیم این تفاوت‌ها را بپذیریم.
سراغ فعالیت‌های مورد علاقه‌تان بروید
وقت خود را صرف فعالیت‌هایی کنید که به شما حس بهتری می‌دهند. شاد و خوشحال بودن بر‌خلاف گفتن‌اش، بسیار دشوار است اما همان‌طور که گفتم با ناراحت بودن هم مشکلی حل نمی‌شود. برای آن که در این روزها، سلامت جسمی و روانی خویش را از دست ندهید و از نشخوار خبرهای بد رهایی پیدا کنید، بهتر است کارها و فعالیت‌هایی را انجام دهید که به شما حس بهتری می‌دهد و برای مدتی فکر و ذهن شما را از اخبار بد دور نگه می‌دارد. می‌توانید با دوستان خود با رعایت پروتکل‌های بهداشتی بیرون بروید، به طبیعت بروید و انرژی مثبت آن را دریافت کنید.
خواندن اخبار را محدود کنید
هنگامی که میزان اخبار بد زیاد می‌شود، افراد برای آن که بتوانند از وقوع حوادث منفی مشابه برای خودشان پیش‌گیری کنند، به صورت مداوم اخبار را از رسانه‌های مختلف دنبال می‌کنند. وقتی فرد بی وقفه در معرض این گونه اخبار قرار بگیرد، احساسات و هیجانات منفی بیش‌تری را تجربه می‌کند. به همین دلیل بهتر است، زمان خاص و محدودی را در روز برای خواندن اخبار در نظر بگیرید و غیر از آن دیگر به سراغ تلفن همراه یا اخبار تلویزیون نروید. صبح خود را با خواندن اخبار آغاز نکنید و شب با کنترل کردن شبکه‌های اجتماعی به رخت خواب نروید. هم‌چنین از دیدن و اشتراک گذاری صحنه‌هایی که باعث آزار خودتان یا دیگران می‌شود، اجتناب کنید.